تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس می توانند مشکلات داخل دهان، دندان ها، لثه ها، و فک شما را خیلی زود شناسایی کنند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

چرا تصاویر رادیوگرافی دندان لازم هستند؟

شاید شما نیز یکی از افرادی باشید که علاقه چندانی به گرفتن تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس ندارند. پوشیدن یک پیش بند سنگین و نگه داشتن یک ابزار ناراحت کننده بین دندان ها، حتی برای چند دقیقه، اصلاً سرگرم کننده نیست.

اما تصاویر رادیوگرافی که با اشعه ایکس گرفته می شوند اطلاعات زیادی در اختیار دندانپزشک ها قرار می دهند. تصاویر رادیوگرافی به دندانپزشک کمک می کنند شرایط دندان ها، نحوه قرار گیری فک ها، و حتی وضعیت استخوان صورت را مشاهده نماید. علاوه بر این، آنها کمک می کنند دندانپزشک مشکلات دندانی را در همان مراحل اولیه بیابد و درمان نماید.

تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس شکلی از انرژی هستند که می توانند منتقل شوند یا با اشیاء جامد مانند دندان ها و استخوان ها جذب شوند و در اشعه های ایکس مانند منطقه های رنگی خود را نشان دهند. اشعه های ایکس از اشیاء با تراکم کمتر مانند لثه ها و گونه ها عبور می کنند، و به شکل منطقه های تیره روی فیلم اشعه ایکس ظاهر می شوند.

اشعه های ایکس می توانند کمک کنند مشکلاتی تشخیص داده شوند که با معاینات دهانی قابل مشاهده نیستند. تشخیص و درمان زود هنگام مشکلات می تواند هم به صرفه جویی در هزینه ها کمک کند و هم احتمالاً زندگی شما را نجات دهد.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

چه نوع مشکلاتی با اشعه ایکس قابل تشخیص هستند؟

اشعه ایکس در تشخیص مشکلات دندان ها وفک ها به دندانپزشک ها کمک می کنند. در افراد بزرگسال، تصاویر رادیوگرافی نشان می دهند:

• پوسیدگی دندان، مخصوصاً قسمت های کوچک پوسیده بین دندان ها.
• پوسیدگی زیر پر شدگی های موجود دندان ها.
• تحلیل استخوان فک.
• تغییرات در استخوان یا کانال ریشه دندان در نتیجه عفونت.
• شرایط و وضعیت قرار گیری دندان ها برای کمک به آماده سازی برای ایمپلنت های دندانی، بریس ها، پروتزهای دندانی یا دیگر فرایندهای دندانی.
• آبسه ها (عفونت ریشه دندان یا بین لثه ها و دندان ها).
• کیست ها و برخی انواع تومورها.

در کودکان، تصاویر رادیوگرافی در تشخیص موارد زیر کمک می کنند:

• آیا پوسیدگی در حال پیشرفت است.
• آیا در دهان فضای کافی برای بیرون آمدن همه دندان ها وجود دارد.
• آیا دندان های عقل در حال بیرون آمدن هستند.
• آیا دندان ها نهفته هستند (و نمی توانند از داخل لثه ها بیرون بیایند).

انواع رادیوگرافی های دندانی کدامند؟

دو نوع رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانی وجود دارد: داخل دهانی (فیلم اشعه ایکس داخل دهان است) و خارج دهانی (فیلم اشعه ایکس خارج دهان است).

رادیوگرافی داخل دهانی

این نوع رادیوگرافی رایج ترین نوع رادیوگرافی است. انواع مختلفی رادیوگرافی داخل دهانی وجود دارند که هر یک از آنها دهان را از جهات مختلف نشان می دهند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

رادیوگرافی بایت وینگ

این نوع تصاویر جزئیات دندان های بالا و پایین را در یک ناحیه از دهان نشان می دهند. هر بایت وینگ یک دندان را از تاج تا سطح استخوانی که آن را حمایت می کند نشان می دهد. تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ پوسیدگی های بین دندان ها، و تغییراتی که در نتیجه بیماری لثه در ضخامت استخوان ها بوجود می آید را نشان می دهد. علاوه بر این، تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ می توانند کمک کنند بتوان تشخیص داد روکش یا دیگر ترمیم های دندانی (مانند بریج ها) به خوبی با دندان تناسب دارند. علاوه بر این، آنها می توانند هر گونه ساییدگی یا شکستگی پر شدگی های دندان ها را نیز نشان دهند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

رادیوگرافی پری آپیکال

این نوع رادیوگرافی کل دندان – از تاج تا زیر ریشه آن، جایی که دندان به فک متصل می شود- را نشان می دهد. هر تصویر رادیوگرافی پری آپیکال همه دندان ها را در یک بخش از فک بالا یا پایین نشان می دهد. تصاویر رادیوگرافی پری آپیکال هر گونه تغییر غیر عادی در ریشه دندان ها و ساختارهای استخوان پیرامون آن را نشان می دهند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

رادیوگرافی اکلوزال

رشد و قرار گیری کل یک قوس دندانی داخل فک های بالا و پایین را نشان می دهد.

رادیوگرافی های خارج دهانی

از این نوع تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس برای تشخیص مشکلات دندانی در فک و جمجه استفاده می شود. تصاویر رادیوگرافی خارج دهانی انواع مختلفی هستند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

رادیوگرافی پانورامیک

رادیوگرافی پانورامیک کل یک منطقه دهانی را نشان می دهد- همه دندان ها در فک های بالا و پایین روی تنها یک تصویر. این نوع تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس وضعیت دندان های که کامل بیرون آمده اند و دندان هایی که در حال بیرون آمدن هستند، را نشان می دهند و می توان دندان های نهفته را مشاهده کرد و تومورها را تشخیص داد.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

توموگرام

توموگرام ها یک لایه یا یک تکه خاص دهان را نشان می دهد و دیگر لایه ها را تیره می کند. این نوع رادیوگرافی با اشعه ایکس، بررسی ساختارهایی که مشاهده دقیق آنها دشوار است را ممکن می سازند زیرا ساختارهای مجاور موجب مسدود شدن دید می شوند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

نمای سِفالومتریک

از این نما می توان یک طرف سر را به طور کامل مشاهده کرد. این نوع تصاویر رادیوگرافی به دندان ها در رابطه با فک و نیمرخ فرد نگاه می کنند. ارتودنتیست ها از این نوع تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس برای انتخاب نحوه صاف کردن دندان های هر بیمار استفاده می کنند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

سفالوگرام

در این نوع روش تصویربرداری از نوعی رنگ استفاده می شود که داخل غدد بزاقی تزریق می شود تا بتوان آنها را از طریق فیلم های رادیوگرافی مشاهده کرد (غدد بزاقی بافت های نرمی هستند که با تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده نیستند). احتمالاً دندانپزشک ها زمانی استفاده از آنها را توصیه می کنند که بخواهند مشکلات غدد بزاقی، مانند انسداد آنها، یا سندورم اسجوگرن (اختلالی با علائمی مانند خشکی دهان و چشم ها؛ این اختلال می تواند در پوسیدگی دندان ها نقش داشته باشد) را مورد بررسی قرار دهند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

توموگرافی کامپیوتری (سی تی) دندانی

نوعی تصویر برداری است که ساختاهای داخلی را به صورت سه بعدی می توان مشاهده کرد. این نوع تصویربرداری برای یافتن مشکلاتی در استخوان های صورت مانند کیست ها، تومورها، و شکستگی ها استفاده می شود.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

توموگرافی کامپیوتری با پرتو مخروطی

نوعی اشعه ایکس است که تصاویر سه بعدی از ساختارهای دندان ها، بافت های نرم، اعصاب و استخوان ها ارائه می دهد. از آن می توان برای کمک به هدایت کاشت ایمپلنت های دندانی و ارزیابی کیست ها و تومورهای داخل دهان و فک ها استفاده کرد. سی تی پرتو مخروطی به نوعی شبیه سی تی های دندانی معمولی است. هر دوی آنها تصاویری با کیفیت بالا ارائه می دهند. با این حال، نحوه گرفتن تصاویر متفاوت است. دستگاه سی تی پرتو مخروطی اطراف سر بیمار می چرخد و همه اطلاعات را تنها در یک چرخش بدست می دهد. سی تی اسکن های سنتی تنها تصاویری تخت جمع آوری می کنند زیرا دستگاه چندین چرخش به دور سر بیمار خواهد داشت. این روش باعث می شود بیمار بیشتر در معرض پرتو قرار بگیرد. یکی از مزایای منحصر بفرد سی تی مخروطی این است که از آن می توان در مطب دندانپزشکی استفاده کرد. تجهیزات سی تی های کامپیوتری دندانپزشکی تنها در بیمارستان ها یا مراکز تصویربرداری موجود هستند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

تصویر برداری دیجیتالی

نوعی تصویربرداری دو بعدی است که اجازه می دهد بتوان تصاویر را مستقیماً از طریق کامپیوتر ارسال کرد. این تصاویر را می توان از روی صفحه نمایش مشاهده کرد، یا ظرف چند ثانیه آنها را ذخیره کرد یا آنها را چاپ کرد. تصویربرداری دیجیتالی در مقایسه با تصویربرداری سنتی مزایای دیگری نیز می تواند داشته باشد. مثلاً، تصاویر گرفته شده از دندان ها می توانند ارتقاء داده و بزرگ شوند. این می تواند کار دیدن ظریف ترین تغییراتی که با معاینات دهانی هم قابل مشاهده نیستند را برای دندانپزشک تسهیل سازد. علاوه بر این، در صورت لزوم، تصاویر می توانند برای نظر دوم به صورت الکترونیکی به یک دندانپزشک یا متخصص دیگر، یا دندانپزشک جدید ارسال شوند. تصویربرداری دیجیتال نسبت به تصاویر با اشعه ایکس از پرتو های کمتری استفاده می کنند.

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

تصویربرداری اِم-آر-آی

نوعی روش تصویر برداری است که از حفره دهان، شامل فک و دندان ها، نمای سه بعدی می گیرد (این برای ارزیابی بافت نرم ایده آل است).

چند وقت یک بار می توان تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفت؟

اینکه هر چند وقت یک مرتبه ممکن است لازم باشد تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفته شود به سوابق پزشکی و دندانی و وضعیت کنونی شما بستگی دارد. برخی افراد ممکن است هر شش ماه یک مرتبه تصویر رادیوگرافی نیاز داشته باشند. بیماران دیگر که اخیراً هیچ بیماری لثه یا دندانی نداشته اند و قرار است برای ویزیت به دندانپزشک مراجعه کنند، ممکن است تنها هر دو سال یک مرتبه تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس لازم داشته باشند. از بیماران جدید ممکن است در جلسه اول تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفته شود. تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس که در جلسه اول گرفته می شوند برای مقایسه با تصاویری که به مرور زمان برای مشاهده و ارزیابی مشکلات و تغییرات غیر منتظره گرفته شده اند قابل استفاده هستند. برای افرادی که بیشتر در معرض خطرات دندانی هستند ممکن است لازم باشد تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس با فواصل زمانی کوتاه تری گرفته شوند. این افراد عبارتند از:

• کودکان: به طور کلی کودکان بیشتر از افراد بزرگسال تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس نیاز دارند زیرا دندان ها و فک های آنها هنوز در حال رشد هستند و احتمال قرار گرفتن دندان های آنها تحت تأثیر پوسیدگی، بیشتر از دندان های افراد بزرگسال است.
• افراد بزرگسالی که کارهای ترمیمی زیادی، مانند پر کردن دندان، روی دندان های آنها صورت گرفته است: برای مشاهده پوسیدگی های زیر پر شدگی های موجود دندان ها یا ایجاد شده در یک محل جدید، لازم است تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفت.
• افرادی که نوشیدنی های حاوی قند زیاد می نوشند: برای مشاهده پوسیدگی های دندان ها.
• افراد مبتلا به بیماری پریودنتال (لثه ها): برای مشاهده تحلیل استخوان.
• افرادی که خشکی دهان دارند: خواه در نتیجه مصرف داروها (مانند داروهای ضد افسردگی، ضد استرس، آنتی هیستامین ها و دیگر داروها) یا شرایط پزشکی (مانند سندرم اسجوگرن، غدد بزاقی آسیب دیده، پرتو درمان ناحیه سر و گردن). خشکی دهان منجر به پوسیدگی دندان ها مس شود.
• کشیدن سیگار. برای مشاهده تحلیل استخوان ناشی از بیماری لثه (افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر بیماری لثه قرار دارند).

رادیوگرافی با اشعه ایکس دندانپزشکی

آیا رادیوگرافی با اشعه ایکس بی خطر هستند؟

مقدار پرتوهایی که حین گرفتن تصاویر رادیوگرافی ساتع می شود فوق العاده اندک است. پیشرفت هایی که در دندانپزشکی صورت گرفته است- از جمله دستگاه های تصویر برداری که مقدار پرتوهای ساتع شده به یک منطقه کوچک را محدود می نمایند؛ پرتوهای اشعه ایکس با سرعت بالا؛ استفاده از روپوش های پوشانده شده با سربی که کل بدن را پوشش می دهند؛ و نیاز به تأییدیه وزارت بهداشت برای بی خطر بودن و میزان صحت دستگاه- تنها تعداد اندکی از بهبودهایی هستند که مقدار پرتوهایی که بیمار دریافت می کند را محدود می کنند. علیرغم بی خطر بودن اشعه های ایکس، برخی پرسش هایی که باید از دندانپزشک خود بپرسید این است که:

• آیا در معاینات بالینی شما هیچ موردی مشاهده شده است که نیاز به بررسی بیشتر با اشعه ایکس داشته باشد؟
• این تصاویر چگونه به هدایت طرح درمان کمک می کنند؟

تصاویر رادیوگرافی برای درمان ریشه دندان

بیمارانی که تحت درمان اندودانتیک یا ریشه قرار می گیرند باید انتظار داشته باشند در طول درمان چند مرتبه از آنها تصاویر رادیوگرافی گرفته شود. رادیوگراف های برای شناسایی ساختارهایی که درگیر بیماری شده اند، و نیز در طول پیشرفت درمان حائز اهمیت هستند، زیرا برای چشم غیر مصلح قابل مشاهده نیستند.

تصاویری که قبل از درمان گرفته می شوند، شبیه رادیوگرافی های استاندارد هستند. بیمار به صورت راست روی صندلی دندانپزشکی می نشیند، در حالی که همه اشیاء فلزی که ممکن است در تصویر مشاهده شوند باید از قبل بیرون آورده شده باشند. سپس بدن و گردن بیمار با یک پوشش و گردن بند سربی پوشش داده می شود.

فیلم یا سنسور دیجیتال داخل هولدر رسپتور قرار می گیرد، که نوعی ابزار است که داخل دهان قرار می گیرد تا فیلم یا سنسور را حمایت نماید. سپس دندانپزشک بیمار را در وضعیت درست قرار خواهد داد و بر اساس زاویه مورد نیازی که قرار است پرتوها ساتع شوند قرار خواهد گرفت. بیمار راهنمایی می شود تا وضعیت خود را حفظ کند و از هر گونه حرکتی بپرهیزد تا اپراتور اتاق را ترک کند تا پرتوها ساتع شوند.