نکات کلیدی

• دو نوع اصلی دهانشویه وجود دارد: زیبایی و درمانی.
• دهانشویه های درمانی بسته به فرمولاسیون، هم بدون نسخه و هم به صورت تجویزی در دسترس هستند.
• دهانشویه های درمانی وجود دارند که به کاهش یا کنترل پلاک، التهاب لثه، بوی بد دهان و پوسیدگی دندان کمک می کنند.
• کودکان زیر 6 سال نباید از دهانشویه استفاده کنند، مگر اینکه توسط دندانپزشک برای آنها تجویز شوند، زیرا ممکن است به طور ناخواسته مقادیر زیادی از مایع را ببلند.
• یک شرکت مهر تأییدیه ADA را با ارائه شواهد علمی بدست می آورد که ایمنی و کارایی محصول آنها را نشان می دهد، و شورای امور علمی ADA با توجه به الزامات عینی آن را به دقت ارزیابی کرده است.

دهانشویه و حقایقی درباره آن

استفاده از دهانشویه گرچه جایگزینی برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه نیست، اما ممکن است برای برخی افراد یک افزودنی مفید به روتین بهداشت دهان و دندان باشد. مانند پاک کننده های بین دندانی، دهانشویه نیز مزیت دسترسی به مناطقی را دارد که به راحتی با مسواک به آنها دسترسی ندارید. این پرسش که آیا قبل از مسواک زدن باید از دهانشویه استفاده شود یا بعد از آن، ممکن است به ترجیحات شخصی بستگی داشته باشد. با این حال، برای به حداکثر رساندن مزایای استفاده از محصولات مراقبت از دهان، تولید کنندگان بسته به مواد تشکیل دهنده محصول خود، ممکن است سفارش خاصی را برای استفاده از آنها توصیه کنند. به عنوان مثال، برخی از مواد تشکیل دهنده خمیر دندان (مانند هیدروکسید کلسیم یا هیدروکسید آلومینیوم) می توانند با یون های فلوراید ترکیبی ایجاد کنند و اثربخشی دهانشویه را کاهش دهند. بنابراین، در صورت وجود این مواد، ممکن است شستشوی شدید با آب پس از مسواک زدن و قبل از استفاده از دهانشویه، توصیه شود.

دهانشویه برای کودکان کمتر از 6 سال توصیه نمی شود مگر اینکه توسط دندانپزشک تجویز شود. در کودکان با این سن کم ممکن است رفلاکس های بلع به خوبی توسعه نیافته باشند و ممکن است آنها مقادیر زیادی از دهانشویه را قورت بدهند که می تواند باعث بروز عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ و مسمومیت شود (به دلیل محتوای الکل موجود در برخی از شستشوها). برچسب محصول را برای اقدامات احتیاطی خاص و توصیه ها بر اساس سن چک کنید.

انواع دهانشویه ها

به طور کلی، دو نوع دهانشویه وجود دارند: زیبایی و درمانی. دهانشویه های زیبایی ممکن است به طور موقت بوی بد دهان را کنترل کرده و طعم دلپذیری از خود به جای بگذارند، اما هیچ کاربرد شیمیایی یا بیولوژیکی فراتر از فواید موقتی ندارند. به عنوان مثال، اگر محصولی باکتری های همراه با بوی بد دهان را از بین نبرد، مزایای آن صرفاً جنبه زیبایی و بهداشتی محسوب می شوند. در مقابل، دهانشویه های درمانی دارای مواد فعالی هستند که به کنترل یا کاهش شرایطی مانند بوی بد دهان، التهاب لثه، پلاک و پوسیدگی دندان کمک می کنند.

مواد فعالی که ممکن است در دهانشویه های درمانی استفاده شوند عبارتند از:

• ستیل پیریدینیم کلرید؛
• کلرهگزیدین؛
• روغن اسنشیال؛
• فلوراید؛
• پراکسید

ممکن است کلرید ستیل پیریدینیم برای کاهش بوی بد دهان اضافه شود. هم کلرهگزیدین و هم اسنشیال ها را می توان برای کمک به کنترل پلاک و التهاب لثه استفاده کرد. دهانشویه های درمانی بسته به فرمولاسیون آنها، هم به صورت بدون نسخه و هم به صورت تجویزی در دسترس هستند. به عنوان مثال، دهانشویه های حاوی اسانس در فروشگاه ها موجود هستند، در حالی که دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین فقط با نسخه قابل تهیه هستند.

دهانشویه

ملاحظات بالینی

برخی از شرایطی که دهانشویه ها برای رفع آنها طراحی شده اند در بخش های زیر مورد بحث قرار می گیرند.

استئیت آلوئولار (خشکی حفره دندان)

استئیت آلوئولار (AO) که تحت عنوان خشکی حفره دندان نیز شناخته می شود، یک وضعیت شایع پس از جراحی بعد از فرایند کشیدن دندان، بویژه موارد دندان مولر سوم است. AO زمانی رخ می دهد که لخته فیبرینی که پس از کشیدن دندان ایجاد می شود، از جای خود خارج شود. AO معمولاً 2 تا 3 روز پس از جراحی باعث بروز درد شدید در داخل و اطراف محل دندان کشیده شده می شود. بررسی سیستماتیک اخیر و متا- آنالیز 18 کارآزمایی نشان داده است که کلرهگزیدین، بدون استفاده از آنتی بیوتیک ها، برای کاهش خطر AO به دنبال کشیدن دندان مولر سوم مؤثر است. افزایش متوسط، اما از نظر آماری معنا دار اثربخشی در فرمولاسیون ژل در مقایسه با فرمولاسیون دهانشویه مشاهده شد؛ با این حال، بررسی نمی تواند رژیم دوز خاصی را توصیه کند. مطالعات گنجانده شده در این بررسی، واکنش های جزئی و غیر بالینی به کلرهگزیدین، از جمله لک شدن دندان ها، پروتزهای مصنوعی دندانی، و زبان و تغییر حس چشایی را گزارش کرده اند.

بوی بد دهان (هالیتوزیس)

ترکیبات گوگرد فرار (VSC ها) عامل اصلی ایجاد بوی بد دهان هستند. آنها از منابع مختلفی (به عنوان مثال، تجزیه غذا، پلاک های دندانی و باکتری های همراه با بیماری های دهان) بوجود می آیند دهانشویه های زیبایی می توانند به طور موقت بوی بد دهان را پنهان کنند و طعم دلپذیری بوجود بیاورند، اما تأثیری روی باکتری ها یا VSC ها ندارند. با این حال، دهانشویه هاییی حاوی عوامل درمانی مانند ضد میکروب ها ممکن است برای کنترل طولانی مدت بوی بد دهان مؤثر باشند. مواد ضد میکروب موجود در فرمولاسیون دهانشویه ها عبارتند از کلرهگزیدین، دی اکسید کلر، کلرید ستیل پیریدینیم و اسانس ها (مانند اکالیپتول، منتول، تیمول و متیل سالیسیلات). سایر عواملی که برای مهار ترکیبات ایجاد کننده بو در دهانشویه ها استفاده می شوند عبارتند از نمک روی، کتون، ترپن و یونون. گرچه ترکیب کلرهگزیدین و ستیل پیریدینیم کلرید به همراه زینک لاکتات به طور قابل توجهی بوی بد دهان را کاهش می دهد، اما ممکن است به میزان قابل توجهی در لک شدن دندان ها نقش داشته باشد.

پلاک و ژنژیویت

ترکیبات ضد میکروبی مانند ستیل پیریدینیم کلرید، کلرهگزیدین و اسنشیال ها، نشان داده اند که هنگامی که در دهانشویه ها استفاده می شوند، ترکیب با مسواک زدن روزانه و نخ دندان کشیدن، به کاهش پلاک و ژنژیویت کمک می کنند. گرچه برخی از مطالعات دریافتند که کلرهگزیدین بیشتر از روغن های  اسنشیال به کنترل پلاک دست می یابند، ولی هیچ تفاوتی در کنترل ژنژیویت مشاهده نشد. ستیل پیریدینیم کلرید و کلرهگزیدین ممکن است باعث ایجاد لکه های قهوه ای روی دندان ها، زبان و یا ترمیم ها شوند.

دهانشویه قبل از فرایندهای دندانپزشکی

برخی از تجهیزات و فرایندهای دندانپزشکی، از جمله جرمگیرهای اولتراسونیک، پولیش با هوا، سرنگ آب- هوا و پولیش دندان با هندپیس های توربین هوا یا ابریژن هوا، آئروسل ها، ترکیبی از ذرات مایع و جامد را تولید می کنند. آئروسل ها با قرار گرفتن روی سطوح اطراف، می توانند تا چهار ساعت در هوا باقی بمانند. آئروسل های حاوی میکروارگانیسم ها، علاوه بر قرار گرفتن روی سطوح محیطی، می توانند توسط دندانپزشکان و دستیاران آنها استنشاق شوند که خطر انتقال بیماری را به همراه دارند. بیماری های تنفسی همراه با آئروسل ها عبارتند از آنفلانزا، سل، و همچنین COVID-19، SARS-CoV-2.

تحقیقات حاکی از این هستند که استفاده از دهانشویه قبل از درمان ممکن است میزان میکروارگانیسم های آئروسل را کاهش دهد. با این حال، هیچ شواهدی وجود ندارد مبنی بر اینکه استفاده از دهانشویه قبل از یک فرایند، از بروز بیماری های بالینی در بین کارکنان دندانپزشکی محافظت می کند.

دهانشویه

اثر باکتری کشی دهانشویه های قبل از فرایند دندانپزشکی

شواهد حاکی از این هستند که دهانشویه ها قبل از فرایندهای دندانپزشکی، در کاهش آلودگی باکتریایی در آئروسل های دندانی مؤثر هستند. محلول های دهانشویه ضد میکروبی خاص که از 30 ثانیه تا 2 دقیقه در مقایسه با آب یا بدون شستشو استفاده می شوند، آلودگی آئروسل تولید شده در طول پروفیلاکسی پریودنتال را به طور مؤثر کاهش می دهند. کلرهگزیدین (اعم از 12/0 یا 2/0 درصد) یک محلول ضد میکروبی مؤثر برای این منظور است. اما یک نقطه ضعف کلرهگزیدین این است که می تواند باعث لک شدن دندان ها، تشکیل جرم بالای لثه و تغییر در حس چشایی شود. با این حال، محققان همچنین عملکرد قابل مقایسه ای را بین کلرهگزیدین و ستیل پیریدینیم کلرید به عنوان یک دهانشویه قبل از فرایند دندانپزشکی، در کاهش بار باکتریایی در آئروسل ها یافته اند.

اثر ویروس کشی دهانشویه های قبل از فرایند دندانپزشکی

گرچه داده های بالینی اندکی جمع آوری شده است، اما یک مطالعه کوچک نشان داد که دهانشویه های قبل از فرایندهای دندانپزشکی، از جمله نرمال سالین، بار ویروسی SARS- CoV-2 را در بزاق کاهش می دهند.

با این حال، یک بررسی روی چهار مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که دهانشویه های قبل از فرایندهای دندانپزشکی که حاوی کلرهگزیدین هستند، در کاهش بار ویروسی مؤثر می باشند. روغن های اسنشیال همچنین خواص ضد ویروسی در برابر ویروس های پوششی را از خود نشان داده اند.

به طور کلی، در مورد نقش دهانشویه های قبل از فرایندهای دندانپزشکی برای پیشگیری از عفونت های ویروسی، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

پوسیدگی دندان

یون های فلوراید، که باعث افزایش معدنی سازی مجدد دندان ها می شوند، ممکن است توسط دهانشویه های خاصی افزوده شوند. یک بررسی سیستماتیک کاکرینCochrane  نشان داد که استفاده منظم از دهانشویه های فلورایده، صرف نظر از قرار گرفتن در معرض سایر منابع فلوراید (مانند آب فلورایده یا خمیر دندان های حاوی فلوراید) باعث کاهش پوسیدگی دندان در کودکان می شوند.

تسکین درد موضعی

دهانشویه هایی که درد را تسکین می دهند معمولاً حاوی بی حس کننده های موضعی مانند لیدوکائین، بنزوکائین/ بوتامین/ تتراکائین هیدروکلراید، دیکلونین هیدروکلراید یا فنل هستند. علاوه بر این، هیالورونات سدیم، پلی وینیل پیرولیدین و اسید گلیسیرتینیک ممکن است به عنوان یک مانع برای تسکین درد ناشی از ضایعات دهانی مانند زخم های آفتی عمل کنند.

دهانشویه

سفید کردن

دهانشویه زمانی که پراکسید کاربامید یا پراکسید هیدروژن از جمله مواد فعال آنها هستند، ممکن است به کاهش لکه های خارجی کمک کنند. محصولاتی که بر پایه پراکسید کاربامید هستند معمولاً حاوی پراکسید کاربامید 10 درصد هستند و ممکن است توسط دندانپزشکان برای استفاده در منزل در اختیار بیماران قرار گیرند. دهانشویه هایی که ادعا می کنند دندان ها را سفید می کنند همچنین ممکن است حاوی پراکسید هیدروژن 2 درصد باشند. یک مطالعه نشان داد که 12 هفته استفاده از دهانشویه های حاوی پراکسید هیدروژن در این محدوده غلظت، تغییر رنگی بدست آورد مشابه آنچه که با استفاده از ژل سفید کننده کاربامید پراکسید 10 درصد به مدت 2 هفته حاصل شده بود.

دهانشویه

خشکی دهان

زروستومیا یا خشکی دهان عبارت است از کاهش میزان بزاقی که غشاهای مخاطی دهان درون آن غوطه ور است. از آنجا که کمبود بزاق خطر پوسیدگی را افزایش می دهد، دهانشویه های حاوی فلوراید ممکن است برای افرادی که این مشکل را مدیریت می کنند مفید باشد. با این حال، از آنجا که الکل می تواند خشک کننده باشد، ممکن است بهتر باشد دهانشویه های فاقد الکل را توصیه کنیم. دهانشویه های حاوی آنزیم ها، مشتقات سلولز و یا موسین های حیوانی می توانند ترکیب و احساس بزاق را تقلید کنند و ممکن است تسکین بیشتری از علائم مرتبط با خشکی دهان ایجاد کنند.

نگرانی سرطان دهان

مصرف الکل و همچنین مصرف الکل و تنباکو از عوامل خطر شناخته شده برای سرطان های سر و گردن هستند. نتیجه این پرسش است که آیا استفاده از دهانشویه های حاوی الکل خطر ابتلا به این سرطان ها را افزایش می دهد یا خیر. یک بررسی سیستماتیک اخیر و متا- آنالیز نتوانستند بین استفاده از دهانشویه و سرطان دهان، استفاده از دهانشویه حاوی الکل و سرطان دهان، یا پاسخ دوز دهانشویه و سرطان دهان ارتباطی پیدا کنند.

اطلاعات برای بیماران

• از دهانشویه های تجویزی طبق دستور استفاده کنید (مثلاً دوز، دفعات، زمان باقی ماندن داخل دهان). اگر یک دوز فراموش شد، در اسرع وقت از دهانشویه استفاده کنید؛ دو برابر کردن دوز اثر درمانی نخواهد داشت.
• با محصولات بدون نسخه، به دنبال دهانشویه هایی باشید که دارای مهر تأییدیه ADA هستند. این تأییدیه نشان می دهد که یک شرکت داده هایی ارائه کرده است که نشان می دهند یک محصول برای هدف مورد ادعا ایمن و مؤثر است.
• استفاده از دهانشویه به تنهایی، جای خوب مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را نمی گیرد. دهانشویه ها ممکن است از نظر کاهش خطر بوی بد دهان، حفره ها یا بیماری های لثه ؛ یا برای کاهش خشکی دهان یا درد ناشی از زخم های دهان مزایای بیشتری داشته باشند.

دهانشویه

مهر تأییدیه ADA

به دنبال مهر تأییدیه ADA باشید- اطمینان شما از اینکه محصول به طور عینی از نظر ایمنی و اثربخشی توسط یک گروه مستقل از کارشناسان علمی، یعنی شورای امور علمی ADA ارزیابی شده است. یک شرکت با تولید شواهد علمی که ایمنی و اثربخشی محصول خود را نشان می دهد، مهر تأیید ADA را برای دهانشویه بدست می آورد که با توجه به الزامات عینی مربوط به ادعاهای آنها ارزیابی می شود.

تولیدکنندگان انواع دهانشویه هایی که برای مهر تأیید درخواست می دهند، باید نشان دهند که محصولات آنها از مقررات FDA پیروی می کند و استانداردهای ANSI/ ADA یا ISO را برای محصولات مراقبت از دهان (در هر کجا که قابل اعمال باشد) رعایت می کنند. برای واجد شرایط بودن برای مهر تأیید، شرکت باید نشان دهد که محصول آنها الزامات قابل اجرای تأییدیه ADA را برآورده می کند، و باید داده های ایمنی و اثربخشی را برای حمایت از ادعاهای مرتبط با محصول خود ارائه دهد. به عنوان مثال:

• تولید کنندگان دهانشویه هایی که برای کاهش پوسیدگی حاوی فلوراید هستند، باید غلظت کل فلوراید و سایر پارامترها را طبق استانداردها نشان دهند. برای عوامل فعال اضافی، یا عوامل غیر فعالی که ممکن است انتظار برود با فلوراید تداخل داشته باشند، ممکن است مطالعات بالینی ضد پوسیدگی نیاز باشند.
• تولیدکنندگانی که مدعی کنترل ژنژیویت هستند باید این ادعا را با نشان دادن کاهش آماری قابل توجه التهاب ژنژیویت و تشکیل پلاک یا بیماری زایی اثبات کنند.
• تولیدکنندگانی که ادعا می کنند دهانشویه آنها بوی بد دهان را کنترل می کند، باید داده هایی ارائه دهند که نشان می دهند در مقایسه با نمونه های کنترلی طی یک بازه زمانی معنا دار، بوی بد دهان را کاهش می دهد.
• تولیدکنندگان دهانشویه هایی که برای کاهش خشکی دهان طراحی شده اند، باید اطلاعاتی را ارائه دهند که نشان دهند این محصول در تسکین موقت علائم خشکی دهان، در صورت استفاده طبق دستور، ایمن و مؤثر است.