اَپِکسیفیکاسیون Apexification فرایندی است که دندانپزشک یا اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) آن را برای بستن انتهای سر باز ریشه دندان دنجام می دهد. این درمان اغلب برای درمان دندان های دائمی استفاده می شود که ریشه های آنها به طور کامل شکل نگرفته است و نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) دارند. این فرایند آسان معمولاً می تواند ظرف مدت چند ساعت توسط متخصص درمان ریشه به طور کامل انجام شود.

اَپِکسیفیکاسیون و اَپِکسوژنزیس

اَپِکس یا نوک ریشه دندان

نامگذاری اپکسیفیکاسیون بر اساس بخشی از دندان صورت گرفته است که با کمک این فرایند درمان می شود. انجمن دندانپزشکان آمریکا اپکس دندان را تحت عنوان پایه ریشه دندان تعریف می کند. ریشه های دندان های شما تا زیر لثه و داخل استخوان فک امتداد دارند و حاوی عروق خونی و فیبرهای عصبی هستند که دندان را زنده نگه می دارند. در دندان هایی که در حال رشد هستند، اَپِکس باز است و تا زمانی که دندان رشد می کند باز باقی می ماند. از زمانی که دندان از بافت لثه بیرون می آید، معمولاً سه سال طول می کشد تا اپکس کاملاً بسته شود. گرچه باز بودن اپکس در دندان های در حال رشد کودکان کاملاً عادی است،

اما می تواند مجرایی برای ورود باکتری به داخل عصب دندان و دیگر ساختارهایی باشد که داخل پالپ درونی دندان وجود دارند. مجله ایرانی اندودانتیک اشاره دارد که اپکس باز هنگام پر کردن یک دندان با مواد درمان ریشه چالش بر انگیز و دشوار است زیرا هیچ مانع طبیعی وجود ندارد که از خروج مواد به بیرون دندان جلوگیری کند.

آماده سازی لازم برای انجام درمان ریشه یا عصب کشی

متأسفانه، برخی دندان ها ممکن است قبل از کامل بسته شدن اپکس دندان نیاز به درمان ریشه یا عصب کشی نیاز داشته باشند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که دندان آسیب دیده است و قبل از شکل گیری کامل ریشه های دندان، از دست می رود (می میرد)، یا زمانی که حفره به عصب دندان می رسد. آکادمی دندانپزشکان کودکان آمریکا پیشنهاد می دهد که نتیجه ایده آل در صورتی حاصل می شود که اجازه دهیم دندان به رشد و بیرون آمدن خود در کنار دندان های مجاور ادامه دهد. این مستلزم درمان ریشه نابالغ دندان است. اگر متخصص درمان ریشه تشخیص دهد درمان ریشه درمان لازم است، ابتدا آناتومی دندان را مورد بررسی قرار می دهد. اگر اپکس دندان باز باشد و دندان زنده نباشد یا احتمال برود به مرور زمان از دست برود، معمولاً انجام اپکسیفیکاسیون ضروری خواهد بود.

اَپِکسیفیکاسیون و اَپِکسوژنزیس

فرایند اپکسیفیسکاسیون

درمان ریشه دندان (عصب کشی) و اپکسیفیکاسیون معمولاً در شرایط معمولی و در مطب، تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. دندانپزشک ریشه دندان را پاکسازی خواهد کرد و انتهای کانال ریشه را با مواد شیمیایی مسدود (سیل یا مهر و موم) خواهد کرد. مواد معدنی تری اکسید (MTA) و کلسیم هیدروکسید calcium hydroxide دو ماده ای هستند که معمولاً برای سیل کردن استفاده می شوند. هر دو ماده روی اپکس یک لایه بسیار محکم به نام مانع آهکی پدید می آورند. از آنجا که برخی دندان ها ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشند، این مواد به راحتی یک اپکس آهکی (کلسیفیه) تشکیل می دهند. پس از انجام اپکسیفیکاسیون، این سد محکم داخل تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده است.

اپکسیفیکاسیون اغلب فرایند موفقیت آمیزی است، با این حال، برخی نمونه ها هستند که مانع انتهای ریشه به خوبی شکل نمی گیرد یا فرایند جذب ادامه پیدا می کند. موقعیت های این چنین ممکن است به درمان جراحی انتهای ریشه یا کشیدن دندان نیاز داشته باشند.

مراقبت های پس از اپکسیفیکاسیون

پس از قرار گرفتن تحت اپکسیفیکاسیون، پس از آن دندان های نیاز به مراقبت دارند. پس از حداقل یک دوره شش ماهه، متخصص درمان ریشه، بسته به ماده ای که در ابتدا استفاده کرده است، ممکن است ماده پر کننده دندان را تعویض کند. آنها معمولاً عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس می گیرند و دندان را مورد بررسی قرار می دهند تا اطمینان حاصل کنند که چیزی که دندان احساس می کند، مانند دما و فشار، کاملاً طبیعی هستند. وقتی اپکس دندان سیل می شود، درمان ریشه می تواند به پایان برسد و ترمیم نهایی، مانند پر کردن دندان یا روکش آن می توانند روی دندان قرار بگیرند.

در صورتی که در دوره بهبود پس از درمان ریشه (عصب کشی) یا فرایند اپکس دندان به سر می برید، مراقبت های خانگی بسیار اندکی نیاز دارید. دندانپزشک ممکن است از شما بخواهد هنگام جویدن و گاز زدن غذا مراقب داخل گونه و لب های خود باشید زیرا دهان به مدت چند ساعت پس از فرایند بی حس است و ممکن است این قسمت ها را گاز بگیرید. اطمینان حاصل کنید که دستورالعمل های دندانپزشک خود را دنبال می کنید، از جمله مسواک زدن و کشیدن نخ دندان اطراف ترمیم دندان جدید.

اَپِکسیفیکاسیون و اَپِکسوژنزیس

اپکسوژنزیس Apexogenesis

اَپِکسوژنزیس نوعی فرایند دندانپزشکی است که در موارد پالپیت برگشت پذیر انجام می شود، یعنی زمانی که پالپ دندان هنوز زنده است یا اندکی ملتهب شده است. به عبارت ساده تر، این فرایند روند رشد فیزیولوژیکال انتهای ریشه دندان را تحریک می کند. احتمال موفقیت آمیز بودن آن در کودکان تا زمانی بالا است که جریان خون به دندان های آنها بهتر از افراد بزرگسال باشد. هدف زنده نگهداشتن پالپ و تحریک رشد بیشتر ریشه دندان، و نیز مسدود شدن انتهای آپیکال آن است. با انجام این کار احتمال نجات دندان و زنده نگهداشتن آن در دراز مدت افزایش می یابد.

از آنجا که زنده نگهداشتن پالپ هدف نهایی این فرایند است، تنها قسمت ملتهب پالپ تخلیه می شود و حداقل یک سوم پالپ دندان در جای خود نگه داشته می شود. از دارو نیز استفاده می شود که استحکام و رشد بیشتر ریشه دندان را ممکن می سازد. در بین روش های مختلفی که استفاده می شوند درمان غیر مستقیم پالپ، کپینگ مستقیم، و برداشتن بخشی از پالپ قبل از سیل کردن هستند.

تفاوت بین اپکسیفیکاسیون و اپکسوژنزیس

هر دوی این فرایندها برای دندان های نابالغ انجام می شوند. با این حال، تفاوت بزرگی بین هر دو وجود دارد. هدف اپکسوژنزیس حفظ حیات پالپ دندان و تحریک رشد و استحکام یافتن ریشه آن است. از سوی دیگر، اپکسیفیکاسیون زمانی انجام می شود که پالپ دچار نکروز (مرگ) شده است و دیگر احتمال رشد بیشتر ساختار ریشه آن وجود ندارد. هدف آن بستن انتهای باز اپکس با مانع آهکی است. بنابراین، بررسی دقیق حیات پالپ برای انتخاب روش صحیح از اهمیت ویژه ای برخوردار است.