فیشور سیلانت چیست؟

فیشور سیلانت ماده ای است که ضرورتاً شیارهای سطح دندان را پوشش می دهد. محافظت از شیارهای عمیق، احتمال پوسیدگی روی سطوح دندان را کاهش می دهد. این شیارها تحت عنوان پیت pit (فرو رفتگی) و فیشور fissure (ترک یا فرو رفتگی) شناخته می شوند. پیت یک گودی یا فرو رفتگی کوچک روی سطح دندان است، در حالی که فیشورها شیارها و فرو رفتگی هایی هستند که به صورت طبیعی روی تمام سطوح جونده دندان بوجود می آیند. در اکثر مواقع، دندان های عقب (دندان های مولر و پرمولر) بیشترین شیارها را دارند، در حالی که دندان های جلوی دهان (دندان های پیش و نیش) نیز می توانند پیت و فیشور داشته باشند. این پیت و فیشورها می توانند عمیق یا سطحی باشند.

پیت و فیشورهای روی سطح دندان مکانی ایده آل برای شکل گیری و افزایش پلاک و جرم های دندانی هستند، که حاوی باکتری هستند. پاکسازی این پلاک ها و جرم ها اغلب بسیار دشوار است، زیرا فرچه های مسواک نمی توانند به عمیق ترین قسمت های این شیارها برسند. اگر شیارها به شکلی درست پاکسازی نشوند، پوسیدگی دندان از بالای آن آغاز خواهد شد و گاهی اوقات دندان نیاز به پر شدن خواهد داشت.

فلوراید موجود در خمیر دندان و آب آشامیدنی شما نیز در محافظت از دندان ها در برابر پوسیدگی بسیار مؤثر است؛ با این حال، تأثیر آن روی سطوح جونده دندان بسیار اندک است. مقدار زیادی از پوسیدگی دندان ها که کودکان دبستانی با آنها مواجه می شوند در پیت ها و فیشورها اتفاق می افتند، بنابراین استفاده از یک عامل برای پیشگیری از بروز پوسیدگی و محافظت از دندان در برابر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از تحقیقاتی که در آمریکا انجام شده بود حاکی از این بود که بیش از 84 درصد از پوسیدگی هایی که کودکان در دوران دبستان با آنها مواجه می شوند در این قسمت های پیت ها و فیشورها وجود دارند.

پیت و فیشور سیلانت

تاریخچه فیشور سیلانت

این مواد و تکنیک ها برای بستن فیشورها در گذشته استفاده می شدند:

• نیترات نقره به منظور ایجاد و شکل دهی یک سپر شیمیایی روی سطح دندان، و در پی آن، بستن پچیت و فیشور استفاده می شده است.
• پر کردن دندان با آمالگام نیز به عنوان راهکاری پیشگیرانه برای محافظت از دندان در برابر پوسیدگی های بیشتر در آینده استفاده شده است، با این حال مقداری مخرب است و می تواند موجب تضعیف دندان شود. احتمال نفوذ پوسیدگی به زیر آمالگام در مقایسه با سیل کردن سطح دندان با مواد جدیدتر بالاتر است.
• مواد مختلفی برای سیل کردن فیشورها امتحان شده اند، از جمله:
• سمان سیاه مس black copper cement که امروزه استفاده نمی شود.
• سیانوآکریلات cyanoacrylate (سمی)
• پلی یورتن polyurethane
• سمان گلاس آینومر (امروزه نیز استفاده می شود)، و
• رزین کامپوزیت، که مانند پلاستیک است و امروزه اساساً مورد استفاده قرار می گیرد.

چرا سیلانت ها استفاده می شوند؟

پیت ها و فیشور سیلانت ها بویژه برای سه تأثیر پیشگیرانه طراحی شدند:

سیلانت ها پیت ها و فیشورهای دندان را با مواد رزین پر می کنند؛ با پر شدن پیت ها و فیشورها، باکتری دیگر قادر به فرو رفتن به عمق شیارها نیست، و این باعث می شود باکتری های “بد” کمتری داخل دندان وجود داشته باشند؛ احتمال بروز پوسیدگی در دندان های دارای فیشور سیلانت 22 برابر کمتر از دندان هایی است که پر نشده اند؛ و سیلانت ها باعث می شوند بتوان دندان ها را با مسواک زدن و جویدن راحت تر پاکسازی کرد، زیرا وقتی فیشورها عمق زیادی ندارند ذرات غذا به راحتی داخل آنها گیر نمی کنند.

پیت و فیشور سیلانت

انواع فیشور سیلانت ها

انتخاب یکی از ترجیحات فردی است. با این حال، ثابت شده است که سیلانت های رنگی (سیلانت هایی که خیلی سفید یا حتی صورتی هستند) بیشتر برای کسی که آنها را دارد و دندانپزشکی که آنها را معاینه می کند قابل مشاهده هستند. هر چه فیشور سیلانت ها بیشتر قابل مشاهده باشند، راحت تر می تواند متوجه شد که آیا نیاز به تعویض دارند یا خیر.

دوام سیلانت ها معمولاً به میزان کنترل آلودگی (ناشی از بزاق دهان، خون و آب) توسط دندانپزشک در طول فرایند بستگی دارد. گاهی اوقات رابر دم یا چندین گلوله پنبه برای خشک نگه داشتن کامل منطقه لازم خواهند بود.

سمان های گلاس آینومر، که تفاوت اندکی با سیلانت های پلاستیکی دارند، معمولاً به اندازه آنها دوام ندارند. از آنها معمولاً برای کودکانی استفاده می شود که در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند، یا زمانی که از نظر فنی نیاز به قرار گیری سیلانت دارند؛ از جمله، دندان هایی که هنوز حجم زیادی از آنها داخل لثه است یا کودکانی که با دندانپزشک همکاری خوبی ندارند.

پیت و فیشور سیلانت

چقدر از فیشور سیلانت ها استفاده می شود؟

کاملاً واضح است که سیلانت ها بی خطر و مؤثر هستند و در عین حال استفاده چندانی از آنها نمی شود. تقریباً 20 درصد از کودکان 5 تا 17 سال روی دندان های شیری و دائمی خود فیشور سیلانت دارند. محققان و دندانپزشک ها معتقدند هر چه مقدار فیشور سیلانت بیشتر باشد، مقدار پوسیدگی کمتر خواهد بود.

تا به امروز دندانپزشک ها روی میزان دوام سیلانت ها، ترس از سیلانت روی پوسیدگی و ایجاد پوسیدگی بیشتر، و نیز مقرون به صرفه بودن آن برای فرد به اتفاق نظر نرسیده اند.

در مقاله بعد راجع به میزان تأثیر فیشور سیلانت ها، موارد استفاده آنها، فرایند قرار گیری آنها روی دندان، نحوه نگهداری، و نیز مشکلات احتمالی همراه با آنها صحبت خواهیم کرد.