درون داخلی ترین بخش هر دندانی حفره ای تحت عنوان پالپ واقع شده است. پالپ متشکل از رگ های خونی و اعصابی است که به دندان متصل هستند. پالپیت به شرایطی گفته می شود که موجب التهاب دردناک پالپ دندان می شود. این وضعیت ممکن است در یک یا چند دندان بروز یابد و حاصل نفوذ باکتری است که پالپ دندان را مورد تهاجم قرار می دهد و تورم آن را در پی دارد.

انواع پالپیت

پالپیت دو نوع است: برگشت پذیر و برگشت ناپذیر.

پالپیت دندان چیست؟

پالپیت برگشت پذیر

در این نوع پالپیت التهاب خفیف است و پالپ دندان به اندازه ی کافی سالم باقی می ماند تا بتوان کل دندان را حفظ کرد.

پالپیت دندان چیست؟

پالپیت برگشت ناپذیر

در پالپیت برگشت ناپذیر التهاب و دیگر علائم مانند درد، شدید هستند و نمی توان پالپ را نجات داد. این نوع پالپیت ممکن است منجر به نوعی عفونت تحت عنوان آبسه ی پری آپیکال شود. این نوع عفونت در کنار ریشه ی دندان گسترش می یابد و پاکت هایی ایجاد خواهد کرد که در آنها جرم انباشته می شود. در صورتی که این عفونت درمان نشود، می تواند به دیگر قسمت های بدن، مثل سینوس ها، فک و مغز، منتقل شود.

پالپیت دندان چیست؟

علائم و نشانه های پالپیت

هر دو نوع پالپیت می توانند درد به همراه داشته باشند. ممکن است درد ناشی از پالپیت برگشت پذیر خفیف تر باشد و تنها حین خوردن غذا احساس شود. درد همراه با پالپیت برگشت ناپذیر شدیدتر است و در طول روز یا شب احساس می شود.

علائم و نشانه های هر دو نوع پالپیت

• التهاب
• حساسیت به غذاهای داغ و سرد
• حساسیت به غذاهای خیلی شیرین

ممکن است پالپیت بر گشت ناپذیر علائم دیگری نیز با خود به همراه داشته باشد، از جمله:

• تب
• تورم گره های لنفاوی
• حس مزه ی بد در دهان

علل پالپیت دندان

در یک دندان سالم، لایه های مینای دندان و عاج آن از پالپ در برابر عفونت محافظت می کنند و پالپیت زمانی اتفاق می افتد که این لایه های محافظ تخریب می شوند و اجازه می دهند باکتری به درون پالپ دندان نفوذ کند و باعث تورم و عفونی شدن آن شود. پالپ در حصار دیوارهای دندان باقی می ماند، بنابراین تورم می تواند موجب فشار، درد و نیز عفونت شود.

لایه های مینای دندان و عاج آن در اثر عوامل متعددی ممکن است آسیب ببینند، از جمله:

• حفره یا پوسیدگی دندان، که می توانند موجب ساییدگی تدریجی دندان شوند
• صدمه، مانند ضربه به دندان
• داشتن شکستگی در دندان، که باعث می شود پالپ بدون پوشش بماند
• آسیب های مکرر در اثر مشکلات دندانی، از قبیل کج بودن فک ها یا براکسیسم (دندان قروچه یا فشردن دندان ها روی یکدیگر)

عوامل خطر زا

هر چیزی که خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد، از جمله زندگی کردن در منطقه ای که آب آن فاقد فلوراید است یا داشتن شرایط خاص پزشکی، از قبیل دیابت، ممکن است احتمال بروز پالپیت دندان را افزایش دهند. عادات سبک زندگی نیز ممکن است خطر بروز پالپیت دندان را افزایش دهند، که عبارتند از:

• بهداشت نامناسب دهان و دندان، مانند مسواک نزدن پس از وعده های غذایی و عدم مراجعه به دندانپزشک برای چکاپ منظم
• داشتن رژیم غذایی پر شکر، یا مصرف غذاها و نوشیدنی هایی مانند کربوهیدرات های تصفیه شده که احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهند.
• مشغول بودن به فعالیت یا عادتی که خطر ضربه به دهان را افزایش می دهد، مانند بوکس یا هاکی
• براکسیسم (دندان قروچه) مزمن

تشخیص پالپیت دندان

ممکن است تست حساسیت انجام شود تا دندانپزشک متوجه شود آیا دندان در تماس با محرک های گرما، سرما، یا شیرینی، درد و ناراحتی دارد. شدت و مدت زمان واکنش دندان به محرک می تواند به دندانپزشک کمک کند تصمیم بگیرد که آیا تمام دندان یا تنها بخشی از آن تحت تاثیر قرار گرفته است. تست ضربه به دندان، که با استفاده از ابزار سبکی با نوک پهن، به آرامی به دندان آسیب دیده ضربه زده می شود، می تواند در تشخیص شدت التهاب درونی دندان به دندانپزشک کمک کند. ممکن است دندانپزشک با استفاده از دستگاه الکتریکی تست پالپ، میزان آسیب به پالپ دندان را مورد بررسی قرار دهد. این ابزار قادر است شوک الکتریکی اندکی به پالپ دندان وارد کند. در صورتی که قادر باشید این شوک را احساس کنید، پالپ شما هنوز زنده است و به احتمال زیاد پالپیت از نوع برگشت پذیر است.

پالپیت دندان چیست؟

درمان پالپیت دندان

بسته به برگشت پذیر یا برگشت ناپذیر بودن پالپیت دندان، روش درمان متفاوت خواهد بود. در صورت برگشت پذیر بودن پالپیت، با برطرف نمودن عامل ایجاد التهاب، علائم آن از بین خواهند رفت. به عنوان مثال، در صورتی که در دندان حفره وجود داشته باشد با تخلیه ی مناطق پوسیده و ترمیم آن با استفاده از یک ماده ی پر کننده، درد از بین خواهد رفت. اگر دندانپزشک تشخیص دهد پالپیت دندان از نوع برگشت ناپذیر است، ممکن است بیمار را به یک متخصص، مثلا اندودنتیست (متخصص جراح ریشه ی دندان) ارجاع دهد. در صورت امکان، می توان با فرایند پالپکتومی دندان را نجات داد. این نخستین بخش کانال ریشه ی دندان است. طی فرایند پالپکتومی، نوک پالپ تخلیه می شود اما بقیه ی دندان دست نخورده باقی می ماند. پس از برداشتن پالپ دندان، منطقه ی توخالی درون دندان ضد عفونی، پر و سیل (مهر و موم) می شود.

در برخی موارد، نیاز است کل دندان کشیده شود. کشیدن دندان تنها در صورتی توصیه می شود که دندان کاملا از دست رفت باشد و نتوان آن را نجات داد. پس از پالپکتومی و کشیدن دندان، در صورت بروز هر یک از علائم زیر به دندانپزشک خود مراجعه کنید:

• درد شدید، یا دردی که شدت آن افزایش می یابد
• تورم درون یا بیرون دهان
• احساس فشار
• بروز مجدد یا تداوم علائم اولیه

کاهش درد ناشی از پالپیت دندان

درد قبل و بعد از درمان، معمولا با استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDها) کاهش می یابد. این دسته از داروها موجب کاهش درد و التهاب می شوند. راجع به نوع NSAID و نیز دوز آن با دندانپزشک خود مشورت کنید. اگر نیاز است درمان ریشه (عصب کشی) روی دندان انجام شود یا اینکه دندان کشیده شود، ممکن است جراح داروی قوی تری برای شما تجویز کند.

پیشگیری از پالپیت دندان

اگر بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنید و به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید، احتمال بروز پالپیت تا حد زیادی کاهش خواهد یافت. کاهش یا حذف شیرینی های مصرفی، مانند نوشابه ها، کیک ها و آبنبات های مملو از شکر نیز می تواند کمک کننده باشد. اگر در خواب به طور ناخواسته دندان های خود را روی هم فشار می دهید، با استفاده از محافظ دندان می توانید از دندان های خود محافظت کنید.