دندان ها محکم ترین مواد در کل بدن انسان هستند. سه وظیفه ی اصلی آنها عبارتند از بریدن و جویدن غذا، شکل دهی فرم صورت و نیز اینکه امکان حرف زدن را فراهم می کنند. نکاتی که باید به آنها دقت کنید: دندان های دائم دندان هایی هستند که ما از آنها در طول کل زندگی استفاده می کنیم. با درک نقش هر یک از دندان ها، با دقت مراقب آنها باشید.

ساختار دندان

دندانی که درون دهان قابل مشاهده است تنها بخشی از کل دندان است. ریشه ی دندان به طور کامل درون استخوان فک پنهان است. دندان از مینای دندان، عاج، سمنتوم و بافت پالپ تشکیل شده است. بخشی از دندان که در حفره ی دهان قابل مشاهده است تحت عنوان تاج دندان شناخته می شود و بخش زیرین آن ریشه ی دندان است. حفره ی پالپ دندان در مرکز دندان واقع شده است، که درون آن پالپ دندان قرار دارد. برای دریافت تأثیراتی که روی دندان گذاشته می شوند و نیز به منظور جذب و کاهش فشار روی فک، سطح منطقه ی ریشه ی دندان (سمنتوم) توسط یک بافت فیبروزی به نام الیاف پریودنتال لیگامان به استخوان آلوئولار متصل شده است. دندان توسط بافتی شامل استخوان آلوئولار، لثه ها، و الیاف لیگامان حمایت می شود.

ساختار و انواع دندان انسان

• مینای دندان: محکم ترین بافت بدن است که سطح تاج دندان را پوشش می دهد. سختی این پوشش به اندازه ی کریستال است.
• عاج دندان: بافتی که ساختار دندان از تاج تا ریشه را تشکیل می دهد، و در میان مینای دندان و سمنتوم واقع شده است. این بخش نرم تر از مینای دندان است. لوله ای کوچک که توبول دندانی نامیده می شود، انباشته از مایع بافتی، و درون عاج دندان قرار دارد.
• سمنتوم: بافتی که سطح ریشه ی دندان را پوشش می دهد. این بافت بوسیله ی الیاف پریودنتال لیگامان استخوان آلوئولار را به دندان متصل می کند. میزان سختی آن شبیه استخوان است.
• پالپ دندان: این بافت عصب نامیده می شود. عروق خونی و عروق لنفاوی، همچنین فیبرهای عصبی درون پالپ دندان واقع شده اند، که مواد غذایی مورد نیاز عاج دندان را فراهم می آورند.
• الیاف پریودنتال لیگامان: این بافت اساساً شامل بافت های فیبروز است که ریشه ی دندان را به استخوان آلوئولار متصل می کنند. این بافت مانع فشاری می شود که به دندان وارد می شود و اجازه نمی دهد حین جویدن غذا به استخوان آلوئولار فشار مستقیم وارد شود.
• استخوان آلوئولار: استخوان فک که دندان را در بر گرفته است و آن را حمایت می کند؛ دندان درون این استخوان کاشته شده است. در صورتی که در نتیجه ی بیماری پریودنتال یا علل دیگر بخش بزرگی از استخوان آلوئولار تخریب شود، دندان لق می شود.
• لثه: بافت نرمی که استخوان آلوئولار را پوشش می دهد.
• شیار لثه ای: فاصله ی اندک بین دندان و لثه ها. حتی در افرادی هم که دندان های سالمی دارند معمولاً این فاصله 1 تا 2 میلی متر است. در صورتی که در نتیجه ی التهاب این فاصله عمیق شود، پاکت پریودنتال یا پاکت لثه ای نامیده می شود.

نام های دندان ها

ساختار و انواع دندان انسان

دندان های پیش میانی و کناری

4 دندان وسطی که در هر دو فک بالا و پایین وجود دارند و جمعاً 8 دندان هستند.

دندان های نیش (دوپایه)

دندان های نیش در قوس های دندانی بالا و پایین، سومین دندان های دائمی از مرکز خط وسط دندان ها به سمت عقب دهان هستند. جمعاً 4 دندان نیش وجود دارند، دو دندان در فک بالا و دو دندان در فک پایین. این دندان ها برای بریدن غذا استفاده می شوند.

دندان های آسیاب (مولر)

دندان های مولر دندان هایی هستند که در پشت دندان های نیش واقع شده اند و مانند آسیاب غذا را خرد می کنند. در دندان های شیری، دو دندان مولر وجود دارند، هر یک در قسمت های چپ و راست فک های بالا و پایین واقع شده اند، که جمعاً تعداد دندان های مولر به 16 دندان می رسد (با احتساب دندان های عقل به 20 دندان می رسند).

دندان های دائم و دندان های شیری

با رشد کودک، اندازه ی فک نیز بزرگ تر می شود و دندان های بزرگسالی یا “دندان های دائم” جایگزین دندان های کودکی یا “دندان های شیری” می شوند. وقتی همه ی دندان های دائمی کودک بیرون بیایند، نیروی جویدن نیز قوی تر می شود، که به آنها اجازه می دهد انواع غذاها را به سادگی بخورند. دندان های دائم از اهیمت ویژه ای برخوردارند، زیرا فرد در تمام طول عمر خود از آنها استفاده می کند.

تفاوت بین دندان های شیری و دندان های دائم

• رنگ: دندان های شیری تقریباً سفیدتر هستند، در حالی که دندان های دائم هاله ای از رنگ زرد دارند.
• اندازه: دندان های شیری تا اندازه ای کوچک تر از دندان های دائم هستند.
• کیفیت دندان: مینا و عاج دندان در دندان های شیری نازک تر هستند؛ بنابراین، در دندان های شیری پوسیدگی سریع تر پیشرفت می کند.

ساختار و انواع دندان انسان

مکانیزم و زمانبندی تبدیل دندان های شیری به دندان های دائم

در دندان های انسان ها تنها یک مرتبه دندان های دائم جایگزین دندان های شیری می شوند. تمام دندان های شیری تقریباً در سنین 2 تا 3 سالگی بیرون می آیند؛ با این حال، از آنجا که استخوان فک به رشد خود ادامه می دهد، اندازه ی دندان ها و فک ها به تدریج تعادل خود را از دست می دهند. هرگاه سلول هایی که بافت را می شکافند در اطراف ریشه های دندان های شیری ظاهر شوند، ریشه ها به تدریج حل می شوند یا تحلیل می روند و پس از آن جذب می شوند و ارتفاع آنها کاهش می یابد. زمانی که دندان های دائم به اندازه ی کافی بزرگ شوند، دندان های شیری به طور طبیعی می افتند. در سنین حدود 12 سالگی، 28 دندان دائم جایگزین تمام دندان های شیری می شوند.

ساختار و انواع دندان انسان