در این نوشته می خوانید:
روکش های دندانی نوعی ترمیم دائمی هستند که به صورت سفارشی ساخته می شوند. آنها مانند “کلاهک” تو خالی شبیه دندان به نظر می رسند، که روی دندان های طبیعی آماده شده قرار داده می شوند. روکش ها وقتی در جای خود چسبانده می شوند کل بخش قابل مشاهده دندان که در بالای خط لثه قرار می گیرد را پوشش می دهند.
روکش ها برای ایمپلنت های دندانی نیز استفاده می شوند که جایگزین دندان های از دست رفته ای می شوند که در نتیجه بیماری، پوسیدگی، یا تصادف از دست رفته اند. ایمپلنت های دندانی ریشه های مصنوعی هستند که داخل استخوان فک قرار می گیرند تا روکش دندانی را حمایت کنند و آن را در جای خود نگه دارند، جایی که هیچ دندان طبیعی یا ساختار ریشه ای برای انجام این کار وجود ندارد.
اصلی ترین هدف روکش های دندانی احیاء استحکام، عملکرد، شکل، و اندازه دندان ها و بهبود ظاهر آنها است.
موقعیت هایی که ممکن است روکش های دندانی نیاز باشند عبارتند از:
روکش های دندانی نه تنها ظاهر دندان ها را بهبود می بخشند، بلکه از آن در برابر ساییدگی و شکستگی بیشتر نیز محافظت می کند.
در صورت از دست رفتن کل دندان، شکاف به جا مانده داخل دهان در نهایت باعث خواهد شد دندان های مجاور جابجا شوند یا بچرخند و به سمت فضای خالی به جا مانده از آن حرکت کنند، و موجب بروز مال اکلوژن شوند (بایت مشکل دار)، که می تواند روی رژیم غذایی تأثیر منفی داشته باشد. علاوه بر این، می تواند موجب تحریف استخوان درون فک و اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) شود. بنابراین، همیشه توصیه می شود به جای زندگی کردن با یک شکاف و فاصله بین دندان ها، راجع به گزینه های جایگزین دندان مانند ایمپلنت ها و روکش های دندانی با دندانپزشک خود صحبت کنید.
روکش های دندانی دائمی می توانند از مواد زیر ساخته شوند:
ما به بیان جزئیات انواع روکش های دندانی خواهیم پرداخت.
روکش تمام فلزی به روکش هایی گفته می شود که اصطلاحاً به این معنا است که کل روکش از فلز ساخته می شود.این نوع روکش ها، بواسطه ساختار 100% فلزی خود، محکم ترین نوع روکش های موجود هستند (مهم نیست کدام فلز برای ساخت آنها استفاده شده است). از آنجا که روکش های فلزی می توانند بدون از دست دادن ویژگی های انسجام و مقاومت خود در لایه های خیلی نازک ساخته و تولید شوند، نیاز به کمترین میزان تراش و برداشتن از ساختار دندان در مقایسه با دیگر انواع روکش های دندانی دارند که باعث می شود هسته دندان برای حداکثر استحکام و ماندگاری حفظ شود. آنها به ندرت لب پر می شوند، ترک می خورند، یا می شکنند و موجب ساییدگی دندان هایی که با آنها برخورد دارند نمی شوند.
روکش های فلزی پیوند محکمی با دندان های روبروی خود برقرار می کنند و به خوبی در برابر نیروهای ناشی از جویدن و گاز زدن مقاومت می کنند. به دلیل ساختار یکپارچه ای که دارند و ویژگی های مقاومت و دوام بالا، از نظر ساییدگی بیشتر از هر روکش دیگری دوام دارند. علاوه بر این، آنها ویژگی سازگاری فوق العاده با بدن انسان را دارند. تنها نقطه ضعف این نوع روکش ها رنگ فلزی آنها است، که کیفیت زیبایی ظاهری طبیعی را ندارد. با این حال، آنها انتخاب های خوبی برای دندان های مولر (دندان های عقب دهان) هستند که در معرض دید قرار ندارند، مخصوصاً جایی که فاصله بین دندان ها بسیار جزئی است. علاوه بر این، آنها گزینه های خوبی هستند اگر عادت ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر (دندان قروچه یا براکسیسم) را دارید.
روکش های فلزی از فلزات خالص (حتی طلا) ساخته نمی شوند، زیرا هیچ یک از آنها ویژگی های فیزیکی ایده آل مورد نیاز برای کاربردهای دندانی را ندارند. در عوض، آنها با استفاده از انواع خاص آلیاژ فلزات ساخته می شوند. یک آلیاژ اساساً ترکیبی از چند ماده است. یک آلیاژ دندانی با ترکیب دو یا چند فلز خالص (عناصر فلزی) با یکدیگر برای خلق یک فلز “جدید” ساخته می شود. آلیاژها به این دلیل مفید هستند که بهترین ویژگی های عناصری که برای ساخت آنها استفاده می شوند را ترکیب می کنند، که باعث می شود فلزی که بدست می آید از نظر شیمیایی پایدارتر باشد و خواصی برتر از عناصر خالص داشته باشد. به این معنا که آلیاژها می توانند به صورت ویژه تولید شوند تا ویژگی های فیزیکی ایده آل برای اهداف خاصی مانند دندانپزشکی داشته باشند: استحکام بیشتر، مقاومت در برابر خوردگی و ساییدگی، و ساختاری که توسط تکنیسین لابراتوار دندانپزشکی و دندانپزشک به راحتی ساخته و تنظیم می شود.
به طور کلی، سه دسته آلیاژ دندانی اساسی وجود داردکه می توانند برای ساخت روکش های دندانی استفاده شوند. آنها عبارتند از: آلیاژهای بسیار نجیب (فلز گرانبها)، آلیاژهای نجیب (فلز نیمه قیمتی)، و آلیاژهای غیز نجیب یا پایه (فلز غیر گرانبها). سیستم دسته بندی بر اساس ترکیب فلز است.
فلزات نجیب در برابر خوردگی و اکسیداسیون در معرض رطوبت یا هوا مقاوم هستند، و به راحتی مورد حمله اسیدها قرار نمی گیرند، به شدت سازگار با بدن انسان هستند، و سطح فلزی درخشان خود را تحت گرمای درمان حفظ می کنند.
فلزات نجیب مورد استفاده در دندانپزشکی عبارتند از طلا و فلزاتی که در دسته پلاتینیوم قرار می گیرند، از همه رایج تر پلاتینیوم (دسته سنگین) و پالادیوم (دسته سبک). فلزات قیمتی تحت عنوان نادر تعریف می شوند، که به صورت طبیعی وجود دارند و ارزش اقتصادی بالایی دارند. علاوه بر این، آنها بسیار انعطاف پذیر (می توانند بدون شکسته شدن خم شوند) و شکل پذیر (کشش پذیر) هستند. همه فلزات نجیب تحت عنوان فلزات “گرانبها” نیز دسته بندی می شوند. فلزات نجیب این مزیت را دارند که کار با آنها راحت تر و بیشتر از سایر فلزات قابل پیش بینی هستند، و دقیق ترین تناسب و پیوند را تضمین می کنند.
آلیاژهای بسیار نجیب دارای ترکیب بیش از 60% فلزات نجیب هستند (طلا + گروه پلاتینیوم)، که حداقل 40% از آن باید طلا باشد. بقیه آلیاژ از فلزات پایه (مانند قلع، مس، و آهن) تشکیل شده است که می تواند به تشکیل یک لایه اکسید برای ایجاد پیوند شیمیایی با دندان کمک کند.
آلیاژهای نجیب نیمه قیمتی نیز نیامده می شوند زیرا آنها حاوی نسبت کمتری فلزات قیمتی (یا نجیب) هستند. آنها حاوی ترکیبی از فلزات نجیب بین 25% و 60% (طلا + فلزاتی از گروه پلاتینیوم) هستند اما برخلاف آلیاژهای بسیار نجیب حداقل مقدار طلا نیاز نیست.
این نوع آلیاژها تحت عنوان آلیاژهای فلزی پایه نیز شناخته می شوند. فلزات پایه در مقایسه با فلزات گرانبها/ نجیب در طبیعت فراوان تر هستند بنابراین ارزان تر می باشند. آنها بیشتر از فلزات نجیب نسبت به اتمسفر واکنش پذیر هستند بنابراین در صورت قرار گرفتن در معرض رطوبت، هوا، یا اسیدیته به راحتی اکسید می شوند، لکه دار می شوند، و از بین می روند. نمونه های فلزات پایه عبارتند از آلومینیوم، مس، نیکل، و قلع.
کار کردن با فلزات پایه برای تکنیسین های لابراتوار و دندانپزشکان چالش برانگیزتر است زیرا دمای ذوب خیلی بالایی دارند، که باعث می شود آب کردن و قالب گیری آنها دشوارتر شود. علاوه بر این، آنها دارای ویژگی آب رفتن در طول قالب گیری هستند که باید جبران شود. یکی از مزایای فلزات پایه این است که آنها از فلزات نجیب محکم تر و قوی تر هستند، و دو برابر قابلیت ارتجاعی دارند. بنابراین، آلیاژها می توانند برای ساخت روکش های نازکتر استفاده شوند در حالی که هنوز سفتی مورد نیاز برای کاربردهای دندانپزشکی را حفظ می کنند. با این حال، سختی آنها باعث می شود برق انداختن و جلا دادن آنها دشوارتر شود.
آلیاژهای غیر نجیب از بیش از 75% فلزات پایه تشکیل شده اند و محتوای محدودی فلز نجیب (طلا + فلزات گروه پلاتینیوم) کمتر از 25% دارند. دو نوع رایج آنها عبارتند از آلیاژهای تیتانیوم و آلیاژهای ساخته شده از ترکیب کبالت، نیکل، و کرومونیوم (که موجب افزایش خوردگی و مقاومت در برابر لک شدن می شود). در صورت حساسیت بیمار به نیکل می توان از نمونه فاقد نیکل آن استفاده کرد.
روکش تمام سرامیک به این معنا است که کل روکش از مواد سرامیکی ساخته شده است. گاهی اوقات روکش های تمام سرامیکی تحت عنوان “روکش های تمام پرسلن” نیز شناخته می شوند. برای توضیح این اصطلاح، “تمام سرامیک” همه انواع مختلف روکش های سرامیکی را توصیف می کند، در حالی که “تمام سرامیک” برخی از انواع خاص روکش های سرامیکی را توصیف می کند که به صورت ویژه از پرسلن ساخته شده اند (که نوعی مواد سرامیکی است).
روکش های دندانی تمام سرامیکی ظاهری طبیعی و تطبیق با رنگ دندان ها را ارائه می دهند که به میزان باور نکردنی شبیه دندان های طبیعی هستند و در مقایسه با هر نوع روکش دیگری بی نظیر هستند. کیفیت براقیت، و انعکاس نور دندان های طبیعی از طریق عبور نور از داخل دندان و سپس منعکس شدن آن به خارج ایجاد می شود. هدف از ساخت روکش های سرامیکی تقلید ویژگی های دستکاری نور است، و بنابراین، ظاهر دندان های طبیعی را دارند. به طور کلی، بهترین راه برای حصول این تأثیر استفاده از پرسلن بسیار شفاف در لایه های بسیار نازک است.
وقتی نوبت به زیبایی می رسد، دو راه برای ساخت روکش های تمام سرامیکی وجود دارد:
همه روکش های سرامیکی دارای طبیعی ترین ظاهر برای دندان های جلوی دهان می باشند. علاوه بر این، آنها انتخاب خوبی برای بیمارانی هستند که به فلزات خاصی حساسیت دارند که در دیگر انواع روکش های دندانی استفاده می شوند.
برخی معایب روکش های سرامیکی به گونه ای هستند که بیشتر از روکش های فلزی و رزینی موجب ساییدگی دندان های روبرو می شوند، اما هنوز هم سایندگی آنها کمتر از روکش هایی است که از ترکیب پرسلن با فلز ساخته می شوند (بعداً بیشتر در مورد آنها برای شما توضیح خواهیم داد). علاوه بر این، برای قرار گیری آنها روی دندان ها نیاز است مقدار بیشتری از ساختار دندان تراشیده شود (به عنوان مثال بیشتر از آنچه برای استفاده از روکش های فلزی لازم است برداشته شود) که علت آن هم ضخامت پرسلنی است که برای استحکام کافس روکش نیاز می باشد (به استثناء روکش های زیرکونیا که در زیر راجع به آنها توضیح خواهیم داد). خطر اصلی روکش های سرامیکی این است که آنها می توانند شکسته شوند، که اگر به درستی توسط دندانپزشک ترمیم نشود می تواند منجر به بروز عفونت و شکست درمان شود.
انواع مختلفی از روکش های سرامیکی وجود دارند و برندهای مواد مختلف در دسترس می باشندو برخی از انواع اصلی آنها عبارتند از:
روکش پرسلن فلدسپاتیک
پرسلن فلدسپاتیک نوعی مواد پرسلن سنتی استاندارد است که برای خلق روکش هایی برای چندین سال استفاده می شود. این ماده ای درخشان است که ظاهری کاملاً طبیعی و شفاف ارائه می دهد. این نوع روکش های دندانی با لایه بندی پرسلن به صورت سفارشی ساخته می شوند و هم می توانند مستقیماً به سطح دندان های طبیعی چسبانده شوند (که رنگ دندان های زیرین از درون پرسلن منتقل می شود)، یا به صورت لایه لایه روی کور پیش ساخته (به عنوان مثال از جنس زیرکونیا) قرار می گیرد.
روکش های زیرکونیا
روکش های زیرکونیا سخت ترین و محکم ترین نوع روکش های سرامیکی موجود می باشند. زیرکونیا نوعی کریستال است که فوق العاده با دوام و تقریباً تخریب ناپذیر است، که به همین دلیل است که این نوع روکش ها مدت زمان طولانی استفاده می شوند و در برابر فشارهای ناشی از جویدن و گاز زدن به خوبی مقاومت می کنند. رنگ آنها با دندان های طبیعی تطبیق دارد، با این حال، به اندازه دیگر روکش های پرسلن شفاف نیستند و و نور را منعکس نمی کنندکه آن هم به دلیل رنگ بسیار مات سرامیک است. از آنجا که زیرکونیا ماده ای با این میزان سختی است، غیر ممکن است بتوان روکش ها را قبل از چسباندن “اِچ” کرد (و بافت زبری به دست بدهد که چسبندگی به دندان طبیعی را افزایش دهد، مانند زبر کردن یک سطح با سمباده برای آنکه رنگ بهتر به آن بچسبد) بنابراین، آنها به صورتی متفاوتی با دیگر انواع روکش های دندانی به دندان چسبانده می شوند. علاوه بر این آنها دارای خاصیت سایندگی نیز هستند و این خطر که موجب ساییدگی دندان های روبرو شوند نیز بیشتر است.
زیر کونیا می تواند برای ساخت دو نوع روکش متفاوت استفاده شود:
روکش های آلومینیومی
روکش های آلومینیومی بر اساس ماده ای که عموماً از آن ساخته می شوند، یعنی ماده پرسلن “آلومینا”، نامگذاری می شوند. بر خلاف زیرکونیا، این ماده متخلخل تر است و بنابراین قبل از چسبانده شدن می تواند اسید اِچ شود، که می تواند یک پیوند شیمیایی بین روکش و دندان بوجود بیاورد و پیوند . چسبندگی را بسیار محکم کند. آنها زیباترین نوع روکش های پرسلن می باشند که در حال حاضر در دسترس می باشند زیرا آنها دارای خواص شفافیت انعکاسی نور می باشند، که باعث می شود بیشترین تناسب و تطابق را با دندان های طبیعی داشته باشند.
روکش هایی که از ترکیب پرسلن و فلز ساخته می شوند، عموماً به اختصار تحت عنوان روکش های PFM یا VMK شناخته می شوند. VMK اختصار لغت آلمانی “Vita Metal Keramik” است که عبارت است از فراید پیوند سرامیک روی پایه فلزی است.
روکش های PFM از دو جزء تشکیل شده اند. هسته یا مرکز آنها از فلز ساخته می شود (آلیاژ فلز خاص، که در بخش “روکش های تمام فلزی” در بالا می توانید بیشتر در مورد آنها مطالعه کنید). این بخش داخلی روکش است (که تحت عنوان “زیر ساخت” نیز شناخته می شود) که روی دندان طبیعی قرار می گیرد و به آن چسبانده می شود. سپس پرسلن (که نوعی سرامیک است) لایه لایه روی پایه فلزی قرار می گیرد و چسبانده می شود تا به روکش شکل و رنگ دندان مانند ببخشد.
به نوعی، روکش های PFM بهترین ها را از هر دو دنیا از نظر استحکام و زیبایی ارائه می دهند، که به این معنا است که آنها گزینه ای مناسب برای دندان های جلو و عقب دهان می باشند. پس از روکش های تمام فلزی، آنها با دوام ترین روکش های موجود می باشند. هسته فلزی آنها بسیار محکم و با دوام است، و قادر است اسید اِچ شود (بر خلاف هسته های زیرکونیا، که شما می توانید بیشتر راجع به آنها مطالعه کنید) تا چسبندگی قوی تری با دندان طبیعی پیدا کنند.
پرسلنی که لایه لایه قرار داده می شود بخش قابل مشاهده روکش را تشکیل می دهد که باعث جذابیت آن می شود، و نتایجی بسیار طبیعی خواهد داشت که از نظر رنگ با دندان های طبیعی تطبیق خواهد داشت. روکش های PFM نیز دارای ویژگی سازگاری با بدن انسان هستند.
پس از روکش های تمام سرامیک، روکش های PFM بیشترین شباهت را به دندان های طبیعی دارند. با این حال، هنوز هم اختلاف زیادی در شباهت وجود دارد، زیرا در مقایسه با روکش های تمام سرامیک، روکش های PFM تقریباً غیر شفاف هستند. دلیل اینکه روکش های تمام سرامیک اینقدر طبیعی به نظر می رسند تقلید آن از نحوه عبور نور از داخل آن و منعکس شدن آن از سطح دندان طبیعی، با استفاده از پرسلن بسیار شفاف است.
از آنجا که هسته فلزی روکش های PFM بسیار تیره است، لازم است با پرسلن بسیار مات، به عنوان ماسک، پوشش داده شود، به گونه ای که به هیچ وجه رنگ فلز از داخل آن قابل مشاهده نباشد. در نتیجه، تنها یک لایه بسیار نازک پرسلن شفاف می تواند روی آن قرار داده شود، که توانایی تقلید واقعی ظاهر براق دندان طبیعی را کاهش می دهد.
برخی از معایب روکش های PFM این است که آنها به مرور زمان بویژه با تحلیل رفتن لثه ها، فلز زیرین آنها می تواند به شکل یک خط تیره رنگ قابل مشاهده باشد. نوع پرسلنی که استفاده می شود نیز نسبتاً ساینده است و می تواند موجب ساییدگی دندان های روبرو شود. اصلی ترین خطر روکش های PFM این است که لایه پرسلن می تواند شکسته شود، که اگر توسط دندانپزشک به درستی اصلاح نشود، می تواند منجر به عفونت و شکست شود.
برای دندان های دائمی، روکش های پیش ساخته استیل ضد زنگ اساساً به عنوان یک اقدام موقتی استفاده می شوند، که از دندان یا پر شدگی دندان محافظت می کنند تا زمانی که روکش دائمی ساخته شود.
با این حال، روکش های استیل ضد زنگ عموماً برای دندان های شیری کودکان استفاده می شوند. روکش روی دندان شیری آماده شده قرار می گیرد، آن را به طور کامل پوشش می دهد و از آن در برابر پوسیدگی بیشتر جلوگیری می کند. وقتی در نهایت دندان شیری می افتد (وقتی دندان دائمی در حال رویش است)، روکش به طور طبیعی با آن بیرون می آید. روکش های استیل ضد زنگ، در دندانپزشکی کودکان مطلوب هستند زیرا برای چسبانده شدن، نیاز به کمترین مراجعات به دندانپزشک دارند، و برای دندان های شیری که در نهایت به هر صورت خواهند افتاد، مقرون به صرفه تر هستند.
اصطلاح “تمام رزین” به این معنا است که کل روکش از ماده رزین ساخته می شود و تحت عنوان روکش های “رزین کامپوزیت” نیز شناخته می شوند زیرا آنها از ماده رزین کامپوزیت ساخته می شوند، که ترکیبی از مواد پلاستیکی است که همرنگ دندان های طبیعی هستند. رایج ترین نوع رزینی که در ساخت این نوع روکش ها استفاده می شود عبارت است از رزین دی اکسید سیلیکون، رزین پلی متیل متاکریلات، یا رزین پلیمر آکریلیک (این نوع روکش ها تحت عنوان روکش های “رزین آکریلیک” شناخته می شوند.
روکش های تمام رزینی عموماً به عنوان یک اقدام موقتی استفاده می شوند، که از دندان یا پر شدگی آن محافظت می کنند تا زمانی که روکش دائمی ساخته شود. آنها جایگزینی فاقد فلز برای روکش های استیل ضد زنگ موقتی هستند، بنابراین می توانند در رنگ های مختلف با یکدیگر ترکیب شوند تا با رنگ دندان های طبیعی تطبیق داشته باشند. بیماران ممکن است متوجه شوند که این نوع روکش ها از نظر زیبایی ظاهری خوشایندتر هستند.
دلیل اینکه روکش های رزینی اغلب تنها به عنوان یک اقدام موقتی استفاده می شوند این است که آنها به مرور زمان به راحتی ساییده می شوند و در برابر فشارهای ناشی از گاز زدن و جویدن بسیار مقاوم هستند. علاوه بر این، آنها نسبت به دیگر انواع روکش ها، نسبتاً مستعد شکستگی هستند، که باعث نمی شود آنها گزینه دائمی بسیار مناسبی باشند. علاوه بر این، اگر قرار باشد به عنوان یک گزینه دائمی استفاده شوند، باید بخش بزرگی از ساختار دندان های طبیعی تراشیده شود تا بتواند تا حد امکان به روکش استحکام ببخشد. با این حال، آنها در مقایسه با دیگر انواع با دوام روکش ها، نسبتاً ارزان قسمت هستند و برای دندان های روبرو خطری ندارند (باعث ساییدگی راحت آنها نمی شوند).
اگر قرار باشد از آنها به عنوان روکش استفاده شود، برای احیاء دندان های جلوی دهان مناسب تر می باشند. علاوه بر این، آنها جایگزینی خوب برای پر شدگی های صاف هستند، زیرا می توانند دور تا دور کل سطح دندان پیچانده شوند تا استحکام و دوام بیشتری به آنها ببخشند.